میرعبدالرشیدخان بیغم با ترینر شان در کشور آلمان

میرعبدالرشیدخان بیغم فرزند میرمحبوب خان به سال ۱۲۸۱ در یک فامیل منور در دروازه لاهوری شهر کابل چشم به جهان ګشودند. دوره ابتدائیه را در مکتب امانی ثانوی و تحصیلات عالی را در کشور آلمان در رشته سپورت بپایان رسانیده اند. میرعبدالرشید خان بیغم در دوره سلطنت اعلحضرت امان الله خان در جمع نخستین ګروپ از شاګردان مکتب امانی به کشور آلمان جهت تحصیل فرستاده شدند.

 

میرعبدالرشیدخان مدت ۱۳ سال در کشور آلمان مصروف تحصیل بودند. بعد از ختم موفقانه تحصیل؛ با وجودیکه میدانند: که اعلحضرت امان الله خان از سلطنت خلع، ترور واختناق روشنفکران در کشور حاکم میباشد. خود هم یکتن از هوا خواهان دسته دوم اعلحضرت امان الله خان که آزادانه و مستقلانه فعالیت میکردند بودند.  و برادران بزرګ شان میرغلام محمدغبارو میرغلام حامدخان بهار همراه پسران کاکایشان سید اکرام خان سکرترسفارت افغانی درلندن و میرزا سیدداودخان در سرای موتی حبس بودند. و میرعبدالرشیدخان احساس مینمودن که اګر بوطن برګردند. جایشان در کجااست؟

عین مواصلت میرعبدالرشیدخان به میدان هوایی کابل؛ مستقیمأ با دستان و چشمان بسته (نظر بند) به هداهیت خانواده شاهی به زندان سرای موتی انتقال داده میشوند. از آوردن و زندانی شدن میرعبدالرشیدخان برادرانشان اطلاع نداشتند. زمانیکه برادر بزرګ شان میر غلام محمد غبار اطلاع حاصل مینمایند. از مسُولان خواهش میکنند! تا برادر خورد شان را که در ایام جوانی برای مدت طولانی از افغانستان دور بودند. و یک اندازه مشکلات لسانی بخاطر افهام وتفهیم در بین محبوسان دارند، همراهیشان در اطاق یکجاه سازند. این خواهش پذیرفته میشود. عبدارشیدخان در زندان نزد برادر بزرګ شان زبانهای دری، پښتو و تعلیمات دین را می آموزند. 

 میرعبدارشیدخان در ۲۸ میزان ۱۳۱۴ همراه با برادرانشان و یک تعداد دیګر از روشنفکران از زندان سرای موتی رها و به قریه های دور دست کشور تعبید میګردند. میرعبدالرشید خان در ګرشک و برادرانشان میر غلام محمد خان غبار با فامیل شان در قریه بالابلوک ولایت فراه و میر غلام حامدبهار در ریګستان تحت نظارت شدید حکمرانان قرار میګیرند.

بعد از چندی حکومت به هراس می افتد: که مبادا میرعبدالرشیدخان که جوان و مجرد میباشند. از تبعیدګاهش بخارج از کشور فرار کنند. وی به زمانت برادر شان میرغلام محمدخان غبار به بالابلوک و بعدأ به کندهار انتقال داده میشوند. میرعبدالرشید خان ده سال از از عمر عزیز شان را بدون کدام جرم سیاسی در شرایط بسیار خراب و نا مساعد تحت نظارت وکنترول حکمت هاشم خان در تبعید میګذاراند.

با شروع جنګ دوم جهانی و بحران اقتصادی کشور روش و رفتار اختناق حکمت در برابر تبعید شدګان سیای به نرمش مبدل ګردیده. و در اخیر جنګ دوم جهانی تبعید شدګان سیاسی را بتدریج آزاد ساختند؛  به اجازه حکومت به کابل بر میګردند.

میر عبدالرشیدخان و تخلص شان بیغم! 

قرار ګفته خودشان: چون در زندان وتبعیدګا آنقدر درد و رنج  و شرایط نامناسب را ګذاشتاتنده بودند.  دیګر غم با لایشان اثر نداشت و از مرک نجات یافته بودند؛ بنأ تخلص بیغم را برایشان انتخاب مینمایند.

میر عبدالرشیدخان بیغم بعد زا برګشت از تبعیدګاه به هدایت شاه محمودخان صدراعظم به صفت مدیر عمومی سپورت و حفظ صحه در وزارت معارف وقت اشغال وظیفه می نمایند.

بیغم زمانی مسُولیت سپورت معارف را بدوش میګیرند. که سپورت در طول ۱۳ سال حکومت هاشم خان در معارف که یګانه کانون سپورت کشور بود به رکود مواجع ګردیده میباشد. چون نادرخان در کول های مکتب استقلال در میدان فوتبال از طرف عبدالخالق یکتن از بازیکنان فوتبال هنګام تفویض جوایز بقتل رسیده بود. بدین لحاظ هاشم خان از اجتماع جوانان تخت هرنوع نام بخصوص سپورت هراس داشت.

میرعبدالرشیدخان بیغم نخستین و یګانه متخصص سپورت افغانی ده سال از بهترین روزهای جوانی شان را در مبارزه با زندګی بمیر و نمیر در زندان و تبعیدګاه بدون هیچ نوع ګناه و یا جرم سیاسی صرف بخاطر دشتن استقلال فکری، وطن دوستی و آزادی خواهی سپری نمودند.

میرعبدالرشیدخان بیغم با وجود زجر، شکنجه و اختناق خانواده شاهی که با پوست وګوشت خود احساس نموده بودند. حاضر اند؛ تا بخاطر رشد سپورت و تربیه سالم اولاد وطن مسُولیت را بپذیرند.

عشق بیغم به مسلک شان، اتکاه به نیروی بازوی خود و اعتمادیکه به استعدا نیروی جوانانان وطنش داشتند. آموخته هایشان را منحیث متخصص سپورت در اختیار هم مسلکان و جوانان علاقمند سپورت میګذارند.

 نخستین ګام بیغم:

 براه اندازی تمرینات ادامان آزاد صحبانه (جمناستیک) در مکاتب بود. که بدون حق الزحمه از طرف صبح سر بایسکل خویش به لیسه های شهر کابل رفته، قبل از شروع ساعات درسی همراه شاګردان در صحن میدان مکتب یکجاه اجرا مینمودند. قسمیکه خود بالای یک میز استاده و حرکات را نمایش میدادند و شاګردان ایشان را تعقیب می نمودند.این پروګرام بیغم صبحانه از طرف رادیو کابل وقت هم پخش میګردید.

دومین ګام بیغم:

تاسیس کلپ ورزشی ثقیله معارف بود. که بتاریخ ۲۱ عقرب ۱۳۲۱ هش در سه رشته اتلتیک ثقیله مانند: بوکس، وزنبرداری و کشتی (پهلوانی) افتاح نمودند. بدین وسیله اساس سپورت مدرن در افغانستان ګذاشته شد. ترینری بوکس را خود شخصأ بدوش میګیرند، رشته وزنبرداری را به عبدالشکورخان ولی سپردند و رشته پهلوانی را به خلیفه نظام واګذار شدند.

سومین ګام بیغم:

تاسیس مکتب سپورت در سال ۱۳۲۲ هش در شهر کابل میباشد. بیغم برای پیشبرد هدف خویش شخصأ به مکاتب رفته و جوانان خوش اندام که علاقه به سپورت ومسلک معلمی داشتند؛ انتخاب و شامل مکتب سپورت نمودند. قبل از تاسیس مکتب سپورت در مکاتب صاحب منصبان اردو بنام ! منحیث معلم سپورت ایفای وظیفه می نمودند. اصلأ وظیفه شان چیزی دیګر بود. (هاشم خان از این طریق اهل معارف را تحت کنترول داشت). بیغم خود در مکتب سپورت مضامین تاریخ سپورت، مساژ (فزیوتراپی) و بوکس را بشکل نظری وعملی تدریس می نمودند.

چهارمین ګام بیغم:

در رشته اتلتیک خفیفه میباشد. که با توافق مقامات وزارت معارف برای سه روز مسابقات اتلتیک خفیفه را در بین تمام لیسه های شهر کابل در کلوپ عسکری براه می انداختند. البته تمام شاګردان لیسه های شهر کابل برای سه روز رخصت میشدند.

در این سه روز مسابقات دوشهای کوتاه ۱۰۰ متر، ۱۰۰ متر مانع، ۲۰۰متر، ۱۰۰ در ۴۰۰ ریلی و ۴۰۰ متر.

دوشهای طویل از قبیل ۸۰۰ متر، ۱۵۰۰ متر، ۳۰۰۰ متر، ۳۰۰۰ متر مانع، ۵۰۰۰ متر و ۱۰۰۰۰ متر.

انواع خیزها: خیز دور، خیز بلند، خیز قدمه دار خیز و با تیاق.

انداخت ګلوله، دسک و حمر

بیغم در بازیهای اولمپیک تابستانی ۱۹۴۸ لندن تیم اولمپیا افغانی را به صفت رئیس هیت همراهی نمودند. به همین ترتیب مسابقات هندبال و فوتبال را اصلاح نمودند. و در ایجاد کلپ فوتبال محمودیه و حربیه که خارج از معارف بودند. تاسیس وهمکاری نمودند.

آثاریکه بیغم از خود ګذاشته اتلتیک برای جوانان افغان و شب خون افغان میباشد.

شخصیت میر عبدالرشیدخان بیغم:

 شخصیت آګاه، منور، قاطع و مصمم و مربوط بیک فامیل صاحب فضل و نامور در افغانستان بودند. که همواره ندای آزادی، عدالت، حقیقت، پشرفت و انکشاف افغانستان را سردادند. و بدین سبب سالها زجر، زندان، تبعید، کنترول و نظارت شدید را در هر رژیم (راست و چپ) کشیدند. و هیچ زمانی خود را  بخاطر مقام و چوکی و مادیات روز تسلیم حکمفرمایان وقت نکردند. و زندګی غریبانه و شرافتمندانه را هزار بار ترجع میدادند! از تسلیم شدن به حاکمان و حکمرانان کم ظرفیت و خود فروخته. چنانچه برادرشان میرغلام محمد غبار در اثر معروف شان «افغانستان در مسیر تاریخ جلد دوم» می نویسند، موقعیکه مامور محبس سرای موتی ، میرعبدالرشید را بسخن جزئی مورد توهین قرار داد، بیغم با مشت دهن او را خون آلود نمود، و خود ده سال دیګر در محبس و تبعیدګاه ها بسر برد. بیغم از از اشخاص مامله ګر، ریاکار و چاپلوس سخت نفرت و تنفر داشتند. متکی به فهم ودانش خود و همکاران  شان ارزش قایل بودند. کار وزحمت شبانه روزی شان نه برای شخص معین و نه برای ملیت خاصی بود، بلکه برای افغانستان ومردمش. بیغم نه تنها برای رشد وانکشاف سپورت در داخل کشور میکوشید، بلکه میخواست تا جهانیان سپورت و سپورتمینان افغان را هم معرفی و بشناسند. و افغانستان از طریق سپورت نیز در میان ثایر ملت ها و کشورها افتخار آفرین باشد.

بنأ بیغم قربانی داشتن استقلایت فکری، خبیر بودن و اندیشه آزادمنشی شان میګردند. و دست شان از کارهای دولتی ګرفته وبه تقاعد سوق میګردند.

میر عبدالرشیخان بیغم در ۲۷ جدی سال ۱۳۶۴ هش به عمر ۸۳ سالګی به اثر تکلیف سرطان شش چشم از جهان بستند.

روح شان شاد و خاطره شان جاویدان باد

د.م.س. عبدالصبور رسولی